Route naar monument
Gemaalweg 1
Ir Wouda-Gemaal te Tacozijl. Zeer groot stoomgemaal, naar plannen van Ir D.F.Wouda uit 1913 gebouwd in 1917-1918. Machinepark ontworpen door Prof. Ir. Dijkshoorn in samenwerking met de fabrikant. Het gemaal bestaat uit een machinehuis, een ketelhuis haaks daarop een open kolenopslag. Machinehuis in monumentale vormgeving herinnerend aan de Beursperiode van Berlage. De Machinehal heeft een ziende bekapping van hout en stalen spanten. De bouwkundig in het gemaal opgenomen waterkeringswerken (vier stel vloeddeuren aan de zijde van de v.m.Zuiderzee) versterken het monumentale karakter van het geheel. Evenwichtig kleurgebruik in de machinehal: constrastwerking tussen de licht gekleurde baksteen, de zwartgrijze stoommachines, de grijze centrifugaalpompen en het koperwerk aan de machines.
Inventaris: in de machinehal vier tandem-compund stoommachines, elk van ca.500 pk, ontworpen en uitgevoerd door de machinefabriek Louis Smulders/Jaffa te Utrecht in 1919. Elke stoommachine drijft twee centrifugaalpompen (Jaffa, 1920) aan. In de kelder o.a. twee elk door een kleine stoommachine aangedreven, condensor-units (Jaffa, 1920). In het ketelhuis vier Werkspoorvuurgangvlampijpketels, die de oorspronkelijk zes ketels vervangen. In de machinehal tafeltjes met setjes koperen smeerkannen en oliespuiten. Architectonisch belangrijk, zeer fraai en goed bewaard voorbeeld van een groot stoomgemaal uit de slotfase van het Nederlandse stoomgemaal. De stoommachines zijn unieke voorbeelden van de uitermate geperfectioneerde ingenieursproducten uit de eindperiode van het stoomtijdperk. De machinehal geeft een goed voorbeeld van de inmiddels vrijwel geheel verdwenen interieurs op dit gebied.
(bron: Rijksdienst voor het Cultureel Erfgoed)